De kunst van het omgaan met toxische teamleden.

In de oogsttijd komen de gewassen van het land maar tussen die opbrengsten zitten ook ongewenste zaken. Maar wat gebeurt er als er “kaf” tussen het “koren” zit? Als we kijken bij de mensen in onze organisaties en binnen de teams is het ook belangrijk dat wij hier ook alleen maar “koren” hebben. Helaas is de werkelijkheid anders. Een succesvol team essentieel voor groei, vooruitgang en zelfs de voortgang. Het aantrekken en behouden van talentvolle medewerkers is een voortdurende uitdaging voor elke onderneming. Maar wat als sommige van die medewerkers zich gedragen als een giftige aanwezigheid in de organisatie, waardoor anderen gefrustreerd en onbegrepen achterblijven? Dit probleem is niet alleen een kwestie van individuele conflicten, maar heeft verregaande gevolgen voor de hele bedrijfscultuur.

In dit artikel neem ik je mee in de complexe taak van het identificeren en omgaan met toxische medewerkers, die soms stille sabotage plegen of zelfs openlijk protesteren. Ik ga dieper in op de impact van hun gedrag op de productiviteit en de moraal van het team, en hoe deze situaties kunnen leiden tot een algemene sfeer van frustratie en onbegrip. Medewerkers zijn er in allerlei soorten en maten. Dat kan variëren van uitstekende teamspelers tot degenen die een negatieve invloed uitoefenen op hun collega’s en de algehele bedrijfscultuur. Een “toxische medewerker” is een verwijzing naar die individuen die systematisch destructief gedrag vertonen en daarmee de harmonie en productiviteit van het team ondermijnen.

Toxische medewerkers zijn niet zomaar werknemers met een slechte dag; ze vertonen een voortdurend patroon van gedrag dat schadelijk is voor anderen en de organisatie.

Toxische medewerkers zijn niet zomaar werknemers met een slechte dag; ze vertonen een voortdurend patroon van gedrag dat schadelijk is voor anderen en de organisatie. Dit gedrag kan variëren van openlijke vijandigheid en negativiteit tot subtiele manipulatie en achterklap. Het herkennen van ongewenst gedrag is van cruciaal belang om snel te kunnen ingrijpen en de schadelijke gevolgen voor het team en de organisatie te beperken. Hier zijn enkele specifieke signalen en symptomen van toxisch gedrag op de werkvloer die u als manager, collega of HR-professional kunt waarnemen:

Constante kritiek: Toxische medewerkers hebben vaak de neiging om voortdurend negatieve opmerkingen te maken over collega’s, projecten of organisatie zelf. Ze spreken vaak alleen over de fouten en benadrukken deze herhaaldelijk.

Zij verpakken de kritiek vaak met opmerkingen als: “ik wil niet negatief zijn, maar het is toch een feit dat…”
Remmende factor: Door overmatig perfectionisme, kunnen zij een remmende factor zijn. Ze kunnen bewust streven naar onrealistische perfectie in hun werk, wat vertragingen en frustratie bij rest van het team veroorzaakt.

“Het moet wel goed gebeuren”, “Zo snel is echt niet goed”. Deze gecamoufleerde vorm van sabotage valt vaak helemaal niet op.
Weigeren van samenwerking: Ze zijn niet bereid om samen te werken met anderen en kunnen obstakels creëren voor de voortgang van projecten. Ze vertonen vaak een “ieder voor zich” mentaliteit. Een andere vorm van niet willen samenwerken is het achterhouden van informatie. Toxische medewerkers kunnen cruciale informatie voor zichzelf houden of bewust vertragen, wat de voortgang van projecten vertraagt.

Hier worden de obstakels vaak verpakt in zogenaamde zakelijke “zorgen” of inhoudelijk micromanagement. Meestal gevolgd door een vraag om meer informatie, meer bedenktijd of meer budget.
Geroddel en roddels: Toxische medewerkers zijn berucht om hun vermogen om achter de rug van anderen te roddelen en roddels te verspreiden. Dit kan leiden tot verdeeldheid binnen het team en wantrouwen tussen collega’s.

Herken je de openingszinnen als: “Ik discrimineer niet, maar…. ” of “Ik wil me nergens mee bemoeien, maar…. “.
Vermijden van verantwoordelijkheid: Ze zijn terughoudend om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen fouten en mislukkingen. Ze kunnen anderen de schuld geven of excuses vinden om zichzelf te rechtvaardigen.

Het veranderen van de rol en verantwoordelijkheid. Bij het maken van een fout, niet nakomen van afspraken of bij te laat komen, zelf aangeven dat het niet erg is. “Het is niet erg dat ik te laat ben, dat kan iedereen overkomen.”
Minachting voor bedrijfsregels: Ze negeren vaak bedrijfsregels, beleid en ethische normen. Dit kan variëren van kleine overtredingen tot ernstige inbreuken op de bedrijfscultuur.

Het lijkt of dat de algemene regels en afspraken niet voor hen gelden. “Ik weet dat het niet mag, maar ik …” of gewoonweg doen alsof je van niets weet. Toxische medewerkers kunnen in vergaderingen, via e-mails of op sociale media openlijk kritiek uiten op het management, beleid of collega’s.
Negativiteit en pessimisme: Toxische medewerkers hebben de neiging om een negatieve sfeer te creëren door voortdurend pessimistisch te zijn. Ze willen zelden de positieve kant van situaties zien en dragen bij aan een algemeen gevoel van somberheid.

Ze kunnen hun ongenoegen uiten door passief-agressieve opmerkingen, non-verbale signalen, of indirecte acties, zoals het negeren van verzoeken van collega’s.
Ongepaste humor: Ze maken vaak beledigende of denigrerende opmerkingen onder het mom van humor, wat anderen kan kwetsen en zich ongemakkelijk doet voelen.

“Ik mag toch wel een grapje maken!” of “Mensen moeten niet zo flauw doen” zijn mogelijke reacties wanneer je een toxisch iemand aanspreekt op zijn ongepast gedrag.

Het is belangrijk te weten dat niet alle negativiteit op de werkvloer duidt op toxisch gedrag.

Het is belangrijk op te weten dat niet alle negativiteit op de werkvloer duidt op toxisch gedrag. Mensen kunnen uiteraard kritisch zijn op hun omgeving, hun taken of de gang van zaken. Maar wanneer zij kritisch zijn maar ook met een mogelijke oplossing komen, zijn het niet per definitie toxische medewerkers. Soms kunnen medewerkers een moeilijke periode doormaken of last hebben van stress, wat tijdelijke veranderingen in gedrag kan veroorzaken. Het is daarom cruciaal om deze signalen te observeren over een periode en te kijken naar herhaaldelijk gedrag dat schadelijk is voor de werkomgeving.

Het gedrag van toxische medewerkers kan voortkomen uit verschillende bronnen van ontevredenheid. Dit kunnen persoonlijke frustraties zijn, zoals onvervulde ambities of conflicten met collega’s. Het kan ook te maken hebben met bredere organisatorische problemen, zoals gebrek aan communicatie, gebrek aan erkenning, of een gevoel van onrechtvaardigheid. Sommige medewerkers gedragen zich zo als een uiting van machteloosheid, waarbij ze proberen de aandacht te vestigen op hun ongenoegen wanneer ze zich niet gehoord of begrepen voelen. Anderen kunnen uit eigenbelang handelen, waarbij ze persoonlijke doelen boven die van het team of de organisatie plaatsen. Probeer te achterhalen waarom sommige medewerkers gefrustreerd raken en zich onbegrepen voelen. Een aantal mogelijkheden zijn:

Gebrek aan erkenning: Wanneer medewerkers zich niet gewaardeerd voelen voor hun bijdragen, kunnen ze gefrustreerd raken.
Onduidelijke verwachtingen: Als medewerkers niet begrijpen wat er van hen wordt verwacht, kan dit leiden tot frustratie en verwarring.
Beperkte groeikansen: Medewerkers die het gevoel hebben dat er geen kansen zijn voor professionele groei en ontwikkeling, kunnen gefrustreerd raken en zich onbegrepen voelen.
Jaloezie en afgunst: Wanneer zij zien dat anderen in hun ogen wel kansen krijgen is jaloezie ook een issue.
Slechte teamdynamiek: Conflicten binnen het team, vooral wanneer ze niet worden aangepakt, kunnen leiden tot frustratie en gevoelens van onbegrip.

Zodra deze signalen zijn geïdentificeerd, kun je als organisatie doeltreffende strategieën implementeren om met toxisch gedrag om te gaan en een gezondere, productievere werkomgeving te bevorderen. Deze strategieën kunnen variëren van coaching en mentoring tot het inzetten van duidelijke beleidsmaatregelen om negatief gedrag aan te pakken.

Niet alleen toxische leiders zijn funest voor de organisatie, toxische medewerkers zorgen voor evenveel schade!

Jenga-effect
Toxiciteit op de werkvloer manifesteert zich vaak door het creëren van een sfeer van onrust en spanning. Deze medewerkers kunnen samenwerking dwarsbomen, informatie achterhouden en bewust fouten maken om anderen te saboteren, wat leidt tot inefficiëntie en verminderde productiviteit in het team. Dit geeft een extra druk op het team wat weer kan leiden tot een hoger ziekteverzuim. Dit omdat werknemers stress en negatieve emoties ervaren, waar als gevolg weer emotionele uitputting en fysieke gezondheidsproblemen uit voort kunnen vloeien. Deze extra druk in een onprettige sfeer heeft weer invloed op het aanblijven van waardevolle medewerkers. De aanwezigheid van toxische collega’s kan het werkklimaat vergiftigen, waardoor hoogpresterende medewerkers de organisatie verlaten. Dit verlies van expertise en ervaring kan de organisatie op lange termijn schaden. De kwaliteit, het moreel en het werkplezier komen in een neerwaartse spiraal van demotivatie en ontevredenheid. Denk hier aan het spel “Jenga”, steeds meer blokjes verdwijnen uit de toren waardoor hij instabiel wordt en uiteindelijk omvalt.

Het is van groot belang voor organisaties om de negatieve impact van toxische medewerkers serieus te nemen en actie te ondernemen om voorgaande negatieve effecten te minimaliseren. Dat wil niet zeggen dat je hen als persoon meteen de deur wijst, maar wel dat je hen aanspreekt op hun gedrag. Het is de bedoeling dat je het negatieve gedrag uiteindelijk de deur uit krijgt.

Conclusie
Het is duidelijk dat het scheiden van het kaf van het koren een cruciale stap is voor elke organisatie die streeft naar groei en succes. Door de signalen van toxisch gedrag te herkennen, stille sabotage en openlijk protest aan te pakken, frustratie en onbegrip te verminderen, en hufterig gedrag uit te bannen, kunnen organisaties gedijen in een gezonde werkomgeving. Het is tijd om de focus te leggen op de positieve medewerkers en kleur te bekennen zodat zij alle energie krijgen om zich te ontplooien. De negativiteit die alle energie uit de organisatie en de collega’s haalden moeten we zo snel mogelijk uit de teams halen. Neem een duidelijke positie in om het positieve te belonen, daarmee krijgt automatisch de negatieve kant, datgene wat het verdient.

Fijne dag!

Edwin

Heb je moeite met het innemen van de juiste positie met je team ten opzichte van de negatieve invloeden? Of wil je eens reflecteren over jullie teamsituatie en de balans tussen onderbezetting of toch doorgaan met toxische medewerkers? Neem vandaag nog contact met mij op, samen vinden wij een oplossing die bij jullie past en die jullie toekomstbestendiger maakt.